Gemiddelde leestijd: 8 minuten

Met mijn ogen dicht, sta ik in een donkere kamer. De geur van zoet en friszuur tegelijk tintelt mijn neus in. Ik proef ook vochtige, dampende lucht. ‘Are you ready?’ zegt vriendin. Ik lach. Dan steekt ze de lamp aan. Appels, appels en appels. Tassen vol. Dozen vol. Op de grond, op de tafel, tegen de muur. Overal om me heen. Tot de nok toe gevuld. Dat zijn aardig wat potten appelmoes, denk ik nog. ‘Het zijn er wel heel veel’, kraam ik nog uit. ‘Wat ga je hiermee doen?’

Vriendin kijkt verrukt. Haar ogen tintelen en de zalige lach op haar gezicht spreekt boekdelen Zij ziet het helemaal zitten. Dit is opwinding en beroering voor haar, de Zweedse in hart en nieren. In het naseizoen – als de herfst bijna invalt en de dagen korter maakt, beleeft Zweden één van haar vele hoogtepunten. Op dat moment kijk ik naar dat opgewekte moment in de ogen van mijn vriendin, waar zij verheugd over is. De oogst van de appels.

Appels vallen van de boom of worden geplukt. Als het een goed jaar is, heb je er op het hoogtepunt van het jaar veel. Heel veel. Teveel!? Zweden komt erin om. Appelcake of appeltaart bakken is natuurlijk een zaligheid. Smeuïge appelmoes maken ook net als een lekkere appel eten uit de vuist. Onderweg naar werk, school of op dagtocht. Maar na al dat bakken en tot moes slaan, heb je nog steeds een heleboel appels.

De appelpluk

Appels; het plukken begint laat augustus en begin september al. Maar ook in oktober zijn er nog veel appels die wachten om van de takken te worden geplukt. Zweden kent een overvloedige appeloogst. Met wel honderden verschillende soorten is het een echt appelland. Het klimaat met de zachte, korte nachten en aangename temperaturen in de zomer is de ideale voedingsbodem voor een smaakvol appeltje. Nooit te heet, maar altijd friskoel voor een goede rijping van de appels.

Wat doe je met een appel overvloed?

Op naar de appelfabriek!

In Färingsö, Zweden, staat de oplossing. De appelfabriek, waar je al vroeg in de zomer je moment reserveert voor het najaar. Als de appelen rijp zijn. Vanaf het centrum van Stockholm is het ongeveer een uur rijden naar het eiland Färingsö aan het Malarenmeer. Een prachtige plek waar je je totaal in het echte Zweedse landschap waant.

Ik ging hiernaartoe – op een dinsdag in oktober – met mijn Zweedse vrienden. Die in de zomer tassen en kratten vol appels hadden geplukt. De appeltaart was dagelijkse kost en ook de appelmoes vond gretig aftrek in huize Zweden. Elke dag een groot feest. Wat appels al niet teweeg brengen. Maar ze waren nog lang niet op.

In de appelfabriek maken ze sap van al die verrukkelijke en heerlijk rijpe appels. Een gewilde plek. Wie niet op tijd reserveert loopt kans dat zijn appels wegrotten. Dat zou toch zonde zijn.

Hoe gaat het in zijn werk met die appels

Bij de appelfabriek breng je jouw zelf geplukte appels, leg je ze in de appelmachine en wacht je vervolgens op het resultaat; troebel appelsap. Gegoten in plastic tassen, in dozen verpakt. Een jaar lang houdbaar en wanneer je maar wilt genieten. Puur natuur. Zonder toevoeging van wat dan ook.

Alles van de appel gaat in de machine. Alles! De appel met schil en al. En soms ook een verdwaald blaadje of een takje. Al is het beter om die droge bladeren er tussenuit te plukken. Ook de rotte (lees donkerbruine appel) vis je er zelf uit. Daar heb je echt baat bij, want rotte appels tasten flink wat van de lekkere smaak aan. De beste en lekkerste appelsap, dat is waar je voor gaat.

Geschiedenis en ontstaan

De initiatiefnemer van de appelfabriek zag elk najaar hoe tonnen appels in de tuinen vielen, rotten en weggegooid werden. En dat vond ze jammer. Dus vond ze het tijd voor een Appelfabriek. Een fabriek – Musteri – die al die appels in sap kon omtoveren en daarmee langer houdbaar was. Een soort RED DE APPEL plan. Zweedse appels behoren tot de beste appels ter wereld. Het koelere klimaat en de heldere zomernachten maken dat de appels langzamer rijpen en hun ultieme smaak krijgen. De smaak waar je U tegen zegt. Daar kan geen supermarkt appeltje (besproeid, vroegtijdig geplukt en lang onderweg) tegenop.

Hoe gaat zo iets in zijn werk | de handeling.

Alle geplukte appels zitten in zakken of kisten. Al die tijd zijn ze opgeslagen in een koele ruimte in of naast je huis. Je laadt je appels in je auto en brengt ze naar de appelfabriek. Denk maar niet dat iemand jouw appels uit de auto tilt. Dat doe je allemaal zelf. Je installeert jouw complete oogst op de grond. In tassen, kratten en bakken. Heel simpel, geen poespas. Wanneer het jouw ‘beurt’ is, hup op de weegschaal ermee. Zak na zak, krat na krat. Alles wordt netjes gewogen. Daar krijg je dan wel hulp bij.

Dan is het weer wachten. Totdat de machine tijd heeft voor jou. Na een uurtje zijn we aan de ‘beurt’. De appels mogen in de machine worden gedaan. Zellluf doen! Het zijn jouw appels en het wordt jouw sap. Alle appels op de plaat leggen, takjes en blaadjes eruit halen. Vergeet de bruine appels niet, die zijn rot en moeten eruit! Niet alles past in een keer op de plaat. Je raakt bedwelmd van de appelgeuren. Het ruikt er naar zoet en zuur tegelijk. De 2^e lading gaat erin als de machine eenmaal gestart is.

Zitten de appels allemaal in de machine. Dat is het tweede wachten begonnen.

Het werk zit erop. Alle uren, alle geduld. Het plukken, het bewaren in tassen en kisten. Naar ze kijken. De geur opnemen, ze koel en fris houden. En nog eens kijken. Ruiken. Een handjevol appels eruit halen. Moes maken, een appelcake. Nu doet de machine zijn werk. Er is koffie en er zijn uiteraard ‘kanelbullar’. Waar is de appelcake of taart?

Onze oogst?

136 kilo appels. Ik was onder de indruk. Hoeveel liter sap zou dit geven? Wat schat jij? Ik schat 75 liter. Hoeveel het in werkelijkheid is, lees je aan het eind van dit verhaal.

Het tillen en in de machine doen, doe je zelf. Het persen, pasteuriseren en decanteren in zakken in dozen. Dat wordt hier gedaan. Niet alleen de machine is aan het werk. Het sap in plastic zakken persen vergt mensenwerk. De machine en de mens.

En zo komt er door noeste arbeid van appelplukkers en appelliefhebbers iets moois tot stand waar men nog dagen lang plezier van heeft. Puur sap van 100% appels. Zonder toevoeging van wat dan ook. Klaar terwijl je wacht en het sap is bij kamertemperatuur een jaar houdbaar en geopend in de koelkast een maand houdbaar.

Sfeer van geluk; alles ruikt naar appel en liefhebbers.

Zuur en zoet tegelijk. Iedereen is vol verwachting en opwinding. Gespannen wachten tot je beurt. Blije hoofden, trotse gezichten. Zo van, dit heb ik allemaal zelf geplukt, nu komt het aan op de oogst bottelen en meenemen voor de rest van het jaar. Hoe zal het sap smaken?

Velden vol appelbomen zie je naast de fabriek. Sommige appels zijn al geoogst, maar klaar is het nog lang niet. De rijkdom van de appels aan de bomen is een feest voor het oog. Duizenden appels wachten nog om geplukt te worden. Gele, rode en roodgele. Gewoon rood, donkerrood, licht oranje achtig. In Zweden zijn honderden verschillende soorten. Zoveel verschillende namen, het zijn er teveel om op te noemen.

Naast de fabriek een enorme berg afval. Pulp, schil, klokhuis. De drap van de appelschillen, de pitten, de takjes en oh ja ook de rotte appels belanden op deze berg.

Weer even wachten en dan

Laden we 89 liter sap in de auto. Qua hoeveelheid ruimte ongeveer de helft van wat het was. Dat wordt appelsap drinken in de morgen, de middag en de avond. En reken maar dat vrienden en familie getrakteerd worden op een van de pakken appelsap. Daar zegt de Zweed natuurlijk JA tegen. En ik ook.

89 liter had jij het juist geschat?

PROOST!